Theo y học cổ truyền, hạ khô thảo tính hàn, vị đắng, cay, không độc, có tác dụng thanh can hỏa, tán uất kết, tiêu ứ, sáng mắt, đặt biệt hỗ trợ điều trị đau mắt đỏ tốt.
Cây có tên gọi là hạ khô thảo vì vào mùa hạ cây khô lại, chỉ tươi tốt vào mùa xuân, là loại cây thân thảo, sống nhiều năm, cao 20 – 40 cm, có thể tới 70 cm, thân vuông màu hơi tím đỏ, lá mọc đối, hình trứng hay hình mác dài.
Thường dùng chữa tăng huyết áp, ngoài ra còn chữa đau mắt hay chảy nước mắt, mụn nhọt, hắc lào, vẩy nến, tiểu tiện ít không thông…
Hạ khô thảo là loại cây thân thảo, sống nhiều năm, cao 20 – 40 cm. Thân đứng, vuông, màu hơi tím đỏ. Lá mọc đối, hình trứng hay hình mác dài, gốc thuôn, đầu nhọn hoặc hơi tù, có ít lông ở thân và lá. Cụm hoa mọc ở đầu cành, thành bông xim co. Cánh hoa màu tím nhạt. Quả bế nhỏ, cứng, có 4 ô.
Cụm hoa bông gồm nhiều xim co ở đầu cành màu lam đậm hay tím nhạt. Quả bế nhỏ, cứng, có 4 ô. Cây mọc hoang ở vùng rừng núi Sa Pa (Lào Cai), Tam Đảo (Vĩnh Phúc), Mẫu Sơn (Lạng Sơn) và một số tỉnh khác như Hà Giang, Lai Châu, Kon Tum… Bộ phận dùng làm thuốc là bông hoa, thu hái khi nào hoa ngả sang màu nâu, mang về phơi hoặc sấy nhẹ đến khô.
Hạ khô thảo.
Một số đơn thuốc sử dụng hạ khô thảo
Một số bài thuốc theo kinh nghiệm
Bài 1 : Hỗ trợ điều trị đau mắt đỏ, làm sáng mắt: Hạ khô thảo 10g, hoa cúc trắng 12g, lá dâu 10g, gạo tẻ 50g, đường phèn (hoặc đường kính trắng) vừa đủ. Cúc trắng, lá dâu, hạ khô thảo rửa sạch, đun lấy nước, bỏ bã. Cho gạo tẻ, đường phèn vào, nấu thành cháo loãng. Mỗi ngày ăn hai lần cháo nóng.
Bài 2 : Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Hạ khô thảo 40g rửa sạch, phơi khô, sắc chia làm 2 lần uống trong ngày, sau hai bữa cơm. Uống liên tục 10 ngày, nghỉ 7 ngày, rồi uống tiếp tục như thế từ 2 – 4 đợt tùy bệnh nặng nhẹ.
Hoặc hạ khô thảo, bồ công anh, hạt muồng ngủ sao, mỗi vị 20g; hoa cúc, lá mã đề, mỗi vị 12g, sắc uống. Hoặc đậu đen 50g, hạ khô thảo 30g, đường trắng 20g. Hạ khô thảo đem sắc lấy nước ninh với đậu đen cho nhừ, chia ăn vài lần trong ngày, có tác dụng hạ huyết áp.
Bài 3: Thông tiểu tiện của bênh nhân tăng huyết áp: Hạ khô thảo 8g, hương phụ 2g, cam thảo 1g, nước 300ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày. Uống 5 – 7 ngày.
Bài 4 : Trị đau đầu do tăng huyết áp: Hạ khô thảo tươi 40g, hy thiêm thảo 30g, dã cúc hoa 30g. Tất cả cho vào ấm, đổ nước 550ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày. Dùng liền 10 ngày.
Bài thuốc có công dụng khu phong, thanh nhiệt, sáng mắt, giải độc, chữa đau mắt đỏ. Những người vị hư hàn, tiêu chảy mạn tính không được dùng.
Bài 5 : Dưỡng da: Hạ khô thảo 10g, lá dâu 30g, 10ml nước ép quả dưa chuột. Cho hạ khô thảo và lá dâu vào ấm sắc với 3 bát nước còn 1 bát. Lọc lấy nước để nguội, đổ nước ép dưa chuột vào. Dùng nước đó bôi đắp lên mặt, 15 phút sau bỏ ra rửa sạch mặt.
Bài 6: Hỗ trợ điều trị viêm gan B: Hạ khô thảo 12g, chó đẻ răng cưa 30g, sài hồ 12g, nhân trần 12g, chi tử 8g, sắc uống ngày 1 thang. 10 ngày là một liệu trình.
Lưu ý: Không dùng cho phụ nữ có thai.
Ms. Su Tổng Hợp