Về sự giàu có của ông vua trong vương quốc Microsoft này thì đã có quá nhiều lời bàn tán. Có kẻ rỗi rãi còn mày mò đặt một bộ đồng hồ để tính những đồng USD liên tục sinh sôi nảy nở trong gia tài của ông Bill.
Câu hỏi và cũng là ước mơ vươn tới sự giàu có ấy có lẽ không phải chỉ của riêng một vài người. Thế nhưng, một người bình thường như tôi sẽ mất gấp đôi số thời gian loài người thông minh tồn tại trên trái đất để làm ra một số tiền bằng Bill Gates kiếm được trong 40 năm.
Bí quyết 1: Chọn dòng tộc cho cẩn thận
“Có ba cách để làm ra tiền. Bạn có thể thừa hưởng nó. Bạn có thể cưới nó. Bạn có thể ăn trộm nó” – tục ngữ của người Ý.
William Henry Gates III (tên cúng cơm của ngài Bill Gates) đã có một sự lựa chọn hoàn hảo vào ngày 28/10/1955, đêm ông ta cất tiếng khóc chào đời. Ông ta đã chọn được người cụ cho mình là ngài J.W.Maxwell. Maxwell trước đó nửa thế kỷ đã thành lập Ngân hàng quốc gia thành phố Seattle (1906). Con trai của ngài Maxwell, James Willard Maxwell cũng là một chủ ngân hàng tài giỏi và đã để lại một quỹ tiền triệu dollar cho cậu cháu William (Bill) Henry Gates III.
Trong một vài bài học tiếp theo, bạn sẽ hiểu tại sao triệu phú của chúng ta có thể mạo hiểm trong kinh doanh. Đơn giản vì nếu có lụn bại và ngã xuống vực thì dưới đáy vực vẫn có nhiều triệu dollar làm đệm đỡ cho cậu bé yêu quý của dòng tộc không bị trày xước.
Bí quyết 2: Chọn bố mẹ cho cẩn thận
“Người trẻ tuổi hỏi một ông già giàu có làm thế nào ông ấy kiếm được nhiều tiền. Ông già chậm rãi kể: năm 1932, khi ta đang ở tột cùng của thất bại, ta mang 1 xu mua một quả táo. Ta mất cả ngày hôm đó để lau bóng quả táo đến tận cuối ngày, ta bán quả táo lấy 10 xu. Sáng hôm sau, ta mang 10 xu đi mua hai quả táo to. Ta ngồi lau bóng nó đến cuối buổi chiều thì bán được 20 xu. Cứ thế, một tháng trời ròng rã trôi qua và ta kiếm được 2 USD cho mình. Thế rồi bỗng nhiên bố vợ ta mất và để lại cho ta 2 triệu USD.”
Bố mẹ của Bill Gates, ông William Henry Gates, Jr. và bà Mary Maxwell, làm những công việc liên quan đến tài chính ở Seattle. Bill Gates, Jr. là một luật sư xuất chúng còn Mary Maxwell là thành viên ban giám đốc Ngân hàng First Interstate và Pacific Northwest Bell.
Cũng nhờ vào túi tiền căng ních của bố mẹ, Bill không bị đẩy vào những trường công lụp xụp mà được cho học ở trường tư Lakeside, trường xịn nhất Seattle với số tiền phải nộp mỗi khóa học không dưới 5.000 USD (năm 1967). Trong khi đó, bạn chỉ phải đóng 1.760 dollar mỗi năm nếu học ở đại học danh giá Havard.
Học ở đây, cậu bé Bill có dịp được kết thân với những cậu ấm danh giá như anh em nhà McCaw, những người sau này kiếm được 11,5 tỷ USD của AT&T chỉ qua vụ giấy phép kinh doanh ĐTDĐ năm 1994. Khi những đứa trẻ này hứng chí chơi máy tính, ngay lập tức mẹ chúng vung 3.000 dollar để mua bộ máy tinh DEC PDP-10. Lúc đó, những chiếc máy tương tự cũng đang được dùng ở phòng nghiên cứu khoa học đại học Stanford và MIT.
Bí quyết 3: Thuê và Mua các thành quả nghiên cứu
Những cái đầu kinh tế học thông thái, cổ lỗ (và thường là kẻ thua cuộc) luôn nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp lớn, thống lĩnh thị trường cần chi nhiều tiền vào việc nghiên cứu khoa học. Hơn ai hết, chính những “con cá lớn” này sẽ được hưởng lợi từ những thành quả nghiên cứu đó.
Nhưng nếu bạn muốn giàu nhanh như Bill Gates thì bạn phải thuộc nằm lòng điều này: hãy chờ cho các công ty thấp cổ bé họng có được vài thành quả hay ho nào đó rồi mua luôn các công ty ấy. Ngày trước thì luật chống độc quyền còn trói chân các con cá lớn, không cho chúng ngoác mồm nuốt những con cá nhỏ. Chuyện đó xưa rồi. Ngay khi các sản phẩm của Microsoft có nguy cơ bị đe dọa bởi các chương trình chạy trên nền mạng, lập tức Bill đã vung tay mua WebTV và Hotmail.
Còn một cách nữa cũng khá hiệu quả: Mua Đúng Người. Vài người tham gia viết nên hệ điều hành Microsoft Windows vốn đã có những bản sơ yếu lý lịch gồm những dòng như: đã từng làm việc cho Xerox PARC chẳng hạn. Thế là Xerox trả tiền cho các nghiên cứu khoa học và phát triển nhân lực, Microsoft trả tiền để hưởng sự phát triển của những nghiên cứu ấy.
Bí quyết 4: Hãy để người khác làm việc chuyên môn
Nếu bạn là một kỹ sư máy tính giỏi, chắc chắn bạn sẽ phật lòng nếu ai đó khuyên bạn đừng tự tay lập trình phần mềm của mình. Tuy nhiên, hãy nghĩ lại một chút. Cả một đống các chuyên viên Ấn Độ và các nước đang phát triển, đang mày mò ngày đêm để học lập trình Java. Chẳng lẽ bạn muốn họ thất nghiệp? Nếu sản phẩm của các công ty lớn như Microsoft, Oracle, SAP và Sun là do chính họ làm ra thì có đến một nửa số nhân công công nghệ thông tin thế giới đang thất nghiệp.
Quan trọng hơn, bạn không thể làm giàu khi chỉ biết lập trình và lập trình. Thời gian đó dành để viết các ngôn ngữ SQL và HTML của riêng bạn nhằm quảng bá cho công nghệ của mình. Nhường mấy cái việc lẻ tẻ đó lại cho những người có nhiều thời gian hơn. Dành nhiều thời gian vào việc đếm tiền ấy.
Bill Gates làm việc thẩm định lại các phần mềm chứ không làm việc viết phần mềm. Nếu thực sự bạn muốn trở thành một kỹ sư công nghệ thông tin giỏi, hãy tìm đọc những cuốn sách khác. Đừng đọc bài viết này, vì nó chỉ dạy bạn cách làm giàu thôi.
Bí quyết 5: Đào tạo giám đốc điều hành
Quả là khốn khổ khi phải vận hành một công ty có trên 50 người. Hầu hết thời gian trong ngày, vị giám đốc đó phải lẩm bẩm một mình, ngáp ngủ trong những buổi họp, đọc hết văn bản này đến văn bản khác để dò tìm những lỗi ngớ ngẩn mà chính mình không lường hết được sự nghiêm trọng của nó. Những hăm hở vì được trực tiếp ra lệnh cho mọi người dần dần sẽ thế chỗ cho sự mệt mỏi.
Thế nhưng hầu hết mọi người đều say mê cái ghế giám đốc điều hành chán ngán đó, trừ Bill Gates. Ông ta thuê Steve Ballmer từ năm 1980 để rồi 20 năm sau trao quyền giám đốc điều hành về tay anh ta.
Các lĩnh vực khác có thể chỉ cần bạn biết cách chi tiền là đã có thể ngồi vào ghế giám đốc. Công nghệ IT thì không như vậy. Để kiếm tiền trong lĩnh vực này, bạn buộc phải thành thạo một chuyên môn nào đó. Khó hơn nữa, bạn phải luôn giải quyết được các vấn đề phát sinh trong phạm vi chuyên môn ấy. Hãng Adobe là một ví dụ, hai đồng sáng lập là tiến sỹ nghiên cứu của Xerox PARC.
Còn một cách nữa là tìm kiếm những nhân sự xuất sắc từ bên ngoài về làm quản lý, thường là từ những công ty quan liêu một tí. Lý do là nhờ có những ách kìm kẹp từ trước nên khi được “thả” ra những môi trường năng động hơn, những cá nhân này có thể làm việc điều hành rất hiệu quả.
Bí quyết 6: Mục tiêu là lợi nhuận
Làm thế nào để kiếm tiền trong nghành công nghiệp phần mềm? Không gì dễ bằng trả lời câu này. Bước cần thiết đầu tiên là tạo ra cái gì đó có thể mang lại lợi ích cho người dùng hoặc các công ty trung gian. Sau khi đã có cái đó rồi thì có vô vàn cách để kiếm tiền. Bạn có thể hạn chế người dùng lại bằng cách thu phí. Hay có thể cứ bày ra cho thiên hạ ngắm nghía rồi tính tiền đào tạo sử dụng, dịch vụ đi kèm, hỗ trợ kỹ thuật hay bán các tiện ích đi kèm. Nhưng nếu sản phẩm của bạn không trở thành một phần của hệ thống thông tin chung thì bạn sẽ thua ngay lập tức. Kể cả tốn đống tiền quảng cáo cũng vứt đi hết.
Nếu bạn là người có tính sáng tạo và thông minh thì nghành công nghệ thông tin là một cái bánh béo bở. Nếu bạn lỗ vốn, sẽ có vô vàn lý do để đổ thừa.
Bí quyết 7: Cứ để những nhà đầu tư mạo hiểm chiếm lĩnh cổ phần…
…nhưng đừng để họ chi phối công ty bạn. Tập đoàn Microsoft mang cổ phần của mình ra bán vào những phút cuối cùng. Họ không cần hay bắt buộc phải tiêu tiền của những nhà đầu tư mạo hiểm. Họ cần ảnh hưởng uy tín tài chính của những người này để bán cổ phiếu được đắt hơn. Trong khi đó lại sẽ có thêm một khoản kha khá để tái đầu tư.
Bí quyết 8: Tự tin không phải việc cần ưu tiên
Nhã nhặn, lịch sự, bảnh bao và tự tin là thứ tuyệt vời. Ai cũng có thể làm việc đó trong công ty mình. Đến một ngày tất cả những điều đó đều chẳng nghĩa lý gì với những đối thủ cạnh tranh bộc trực, thậm chí nếu cần thiết có thể tranh luận một cách thô lỗ với nhau. Những người làm công việc kỹ thuật, nhất là những chàng trai cô gái mới ra trường đều cho rằng tất cả những gì mình làm ra đều hoàn hảo. Với những người làm về công nghệ thông tin, cách tốt nhất là phải chỉ ra những khiếm khuyết của họ một cách thẳng thắn.
Mỗi lần phải gặp Bill hay những người trong ban giám đốc thì đúng như đi vào địa ngục. Những lời chê bai dè bỉu của những vị chóp bu này luôn khiến các đối tác chán nản đến tuyệt vọng. Nhiều người khác đã hoặc đang làm ở tập đoàn này cũng kể những câu chuyện tương tự với báo giới.
Nguyên tắc chung của những người giàu là không được ve vuốt nhân viên. Họ không bao giờ muốn công ty trở thành một ngôi nhà ấm áp cho các nhân viên không mang lại lợi ích công việc.
Thay lời kết
Triết gia Socrates hỏi Cephalus, một người đàn ông giàu có “Ông coi điều gì là thứ tuyệt vời nhất sự giàu có mang lại?”. Trả lời “Điều tuyệt vời nhất giàu có mang lại, tôi không nói với tất cả mọi người, chỉ nói với những người tốt thôi, là dù cố ý hay vô tình, anh ta không bao giờ có cơ hội nói dối hay lừa gạt ai.”