Nguyên nhân viêm xoang hiện nay được các chuyên gia nhận định là có rất nhiều yếu tố kết hợp gây ra. Không xuất phát từ một nguyên cụ thể nào nhưng qua khảo sát thấy thường viêm xoang xuất hiện là do sự kết hợp của nhiều yếu tố.
Nguyên nhân viêm xoang hiện nay được các chuyên gia nhận định là có rất nhiều yếu tố kết hợp gây ra. Không xuất phát từ một nguyên cụ thể nào nhưng qua khảo sát thấy thường viêm xoang xuất hiện là do sự kết hợp của một số yếu tố như sau:
Bị viêm nhiễm làm cho sự lưu thông không khí giữa các xoang bị ứ trệ, chất nhầy ở niêm mạc các xoang tiết ra không được lưu thông tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát triển.
Do nhiễm khuẩn sau cảm cúm, viêm amidan hay viêm VA. Đối với vi khuẩn thì có một số bình thường sống ký sinh ở trong xoang không gây bệnh, nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi thì chúng trở nên gây bệnh (ví dụ do niêm mạc xoang bị tắc nghẽn, bị viêm nhiễm do virút…).
Tiếp đến là do tiếp xúc, chẳng hạn như khi bơi lội tại những hồ bơi có chất lượng nước không đảm bảo, những người có bệnh lý tiềm ẩn về vách ngăn hoặc có cơ địa dị ứng thì khi tiếp xúc với nước dơ thường xuyên cũng sẽ gây nên viêm xoang.Người ta gọi các loại vi khuẩn này là vi khuẩn gây bệnh cơ hội.
Viêm xoang cũng hay gặp ở những người bệnh có cơ địa dị ứng (gặp phải thức ăn có tính chất gây dị ứng, phấn hoa, hóa chất, bụi nhà, lông thú, mạt, nấm mốc. Ngoài ra do hít phải bào tử nấm trong không khí, khi vào xoang, gặp điều kiện thuận lợi phát triển thành viêm xoang do nấm. đang bị dị ứng như: mề đay, chàm, tổ đỉa, viêm da dị ứng, viêm mũi dị ứng kéo dài…) làm cho niêm mạc các xoang bị phù nề gây chít hẹp hoặc tắc nghẽn tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển rồi gây bệnh.
Những người dùng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng các loại thuốc kháng sinh trong điều trị một số bệnh đặc biệt là dùng thuốc aspirin nhưng không dung nạp thuốc làm cho vi khuẩn kháng lại kháng sinh cũng rất có thể bị viêm xoang. Ngoài ra, người ta thấy môi trường sống không trong sạch, khói bụi, khói bếp, khói thuốc lá cũng là những yếu tố thuận lợi dẫn đến viêm xoang.
Ngoài ra còn có những nguyên nhân tự nhiên như người có cơ địa bệnh lý về polip, niêm mạc thoái hóa tạo thành khối polip (khối u lành tính) trong mũi, trong xoang, dẫn đến viêm xoang do polip.
Một trường hợp rất hay gặp là bệnh nhân làm việc trong phòng máy lạnh, mũi phải điều tiết với không khí lạnh, khi bước ra ngoài, trời nóng, mũi lại phải điều tiết, khiến cho tình trạng dị ứng không thuyên giảm.
Chúng ta có thể gặp VX cấp tính hoặc VX mạn tính. Về căn nguyên thì VX được chia thành 2 loại chính là VX do nhiễm khuẩn và VX dị ứng. Một số vi khuẩn thường gây VX như: S. pneumoniae, H.influenzae, S. pyogenes, P.aeruginosa hoặc có cả Staphylococcus…
Dù là VX thuộc loại gì đi nữa thì giai đoạn đầu có thể có đau đầu, sốt, có khi sốt cao (gặp chủ yếu VX cấp ở trẻ em) nhưng hầu hết là sốt nhẹ, nhất là trong loại VX cấp tính.
Đau đầu có thể kéo dài cả ngày lẫn đêm nhưng thường đau nhất là lúc nửa đêm về sáng. Đau đầu tăng lên lúc nửa đêm về sáng là do chất nhầy tiết ra ở niêm mạc xoang bị ứ đọng lại làm tắc nghẽn. Đau nhức vùng hố mắt, thái dương cũng là triệu chứng hay gặp trong VX.
Nhiều trường hợp VX kèm theo viêm mũi làm cho rối loạn khứu giác như không ngửi được mùi hoặc ngửi không chính xác mùi. VX có thể do sâu răng và khi xoang bị viêm nhiễm do vi khuẩn làm mưng mủ trong xoang và mủ chảy ra ở họng, mũi làm cho hơi thở của người bệnh hôi, khó chịu cho cả người bệnh lẫn người tiếp xúc.
Nói chung, khi bị VX thường dễ bị lây lan từ xoang này sang xoang khác do chúng có cấu tạo liên thông với nhau, người ta thường dùng danh từ là viêm đa xoang (có nghĩa là nhiều xoang bị viêm cùng một lúc). Trong các triệu chứng của VX, thường các xoang phía trước bị viêm (xoang hàm, xoang trán, xoang sàn trước…) thì triệu chứng thường rõ rệt hơn viêm các xoang ở phía sau.
Những trường hợp VX mạn tính thường làm cho người bệnh mệt mỏi, khó chịu, hay bị đau đầu ê ẩm. VX cấp tính mà không phát hiện và điều trị sớm, dứt điểm thường chuyển thành VX mạn tính. Hậu quả của VX không được điều trị dứt điểm có thể đưa đến nhiều bệnh nguy hiểm như áp xe não, mờ mắt do viêm thị thần kinh nhãn cầu… Một đặc điểm nữa cũng cần lưu ý là VX rất dễ bị tái phát, nhất là gặp lại những nguyên nhân gây VX từ ban đầu.
Nếu bị viêm họng, viêm amiđan thì cần được điều trị dứt điểm không để bệnh trở thành mạn tính. Ở trẻ nhỏ khi bị viêm VA cần được khám và làm theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng (nạo VA). Người lớn và trẻ em khi bị sâu răng, viêm chân răng, viêm lợi, mủ chân răng cần được khám và điều trị không để bệnh trở thành mạn tính rất dễ gây nên VX kèm theo.
Những người bị bệnh dị ứng, nhất là bệnh dị ứng có liên quan đến đường hô hấp trên như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, VX dị ứng… cần được khám và điều trị dứt điểm. Mùa lạnh cũng rất cần giữ ấm cổ, không nên tắm nước lạnh. Cần có môi trường sống trong sạch, ra đường nên đeo khẩu trang để tránh bụi bẩn. Không nên hút thuốc lá, thuốc lào, đặc biệt là những người đang bị viêm họng, VX, viêm mũi.
Hàng ngày nên uống nước vừa đủ để làm loãng chất tiết nhầy dễ lưu thông, tránh ứ đọng. Không nên lạm dụng một số thuốc nhỏ mũi, xịt mũi vì rất có thể bị lệ thuộc thuốc, chỉ dùng theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình và dùng trong một thời gian ngắn.
