Phòng tránh ngộ độc thuốc trừ sâu
Ông Nguyễn Văn Đ. ở xã Đông Bình, Bình Minh, Vĩnh Long, buổi sáng đi phun thuốc trừ sâu ngoài ruộng khoảng 15 phút, bỗng dưng người nhà thấy ông té xỉu, liền đón xe chở đi cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa T.Ư Cần Thơ. Bác sĩ (BS) nói ông nhiễm độc thuốc sâu trong lúc đang phun, bị té xỉu là do hạ đường huyết vì đói (người nhà nói sáng đó ông không ăn sáng nhưng ra làm đồng).
BS Nguyễn Minh Vũ, trưởng khoa cấp cứu, cho biết tất cả trường hợp vô ý ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật đến bệnh viện này cấp cứu đều xảy ra khi phun xịt thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ ngoài đồng. Thông thường nông dân chủ quan, không che chắn mặt nạ phòng vệ, đi phun thuốc ngược hướng gió nên thuốc bay vào mặt.
Các triệu chứng nhiễm độc thông thường nhất là mệt mỏi, chóng mặt, khó thở, buồn nôn; sau đó co giật, co cứng toàn thân, mạch chậm… Nếu hít phải chất độc có thể gây kích ứng mắt và mũi họng, nhìn mờ, đồng tử co nhỏ, nếu nặng có thể tử vong. BS Vũ hướng dẫn trong trường hợp nhiễm độc bên ngoài cần thay hết quần áo, tắm rửa tay, mặt bằng xà phòng và sớm đưa đến cơ sở y tế.
Ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật ở trẻ em còn để lại hậu quả nặng nề hơn, phần lớn trường hợp trẻ em ngộ độc thuốc trừ sâu là do uống nhầm vì sự bất cẩn của người lớn. Ở Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ, năm ngoái có 86 trường hợp trẻ em ngộ độc nhập viện, trong đó có một trường hợp tử vong.
Theo BS Hà Anh Tuấn – trưởng khoa hồi sức cấp cứu của bệnh viện, đa số trường hợp ngộ độc trẻ em tại đây là ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật, loại thuốc dạng nước hoặc dạng hạt… thường xảy ra rất nặng ở nhóm 1-3 tuổi. BS Tuấn khuyến cáo gặp trường hợp này, người lớn có các động tác thọc tay vào miệng bé chọc cho bé nôn ói ra rồi đem ngay đến cơ sở y tế gần nhất, và nếu tìm được loại thuốc bé đã uống thì đem đến cho bác sĩ.
Ngoài ra vẫn có một số ít trường hợp ngộ độc thuốc diệt cỏ nằm trong nhóm thuốc khai hoang (Paraquat) rất nguy hiểm, mặc dù thuốc này đã bị cấm sử dụng. Theo BS Nguyễn Minh Vũ, nếu ngộ độc thuốc diệt cỏ này, tỉ lệ tử vong rất cao.
Theo BS Phạm Văn Chính – Trung tâm Truyền thông và giáo dục sức khỏe Cần Thơ, để phòng tránh ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật, tốt nhất bảo quản thuốc ở nơi an toàn, hợp lý: ghi nhãn các loại thuốc, để trong tủ có khóa hoặc để trên giá cao ngoài tầm với của trẻ…Không được dùng các chai đựng nước, chai bia, nước ngọt để đựng thuốc trừ sâu vì trẻ dễ nhầm đem ra uống.
Nông dân khi phun thuốc nhớ mang khẩu trang loại chuyên dùng chống độc, đeo kính, mặc áo nilông (áo mưa) dài tay, quay lưng đi lùi lại với chiều gió không để thuốc tạt vào người; không phun xịt thuốc khi bụng đói, đang yếu trong người hay mới khỏi bệnh; không hút thuốc lá, ăn, uống khi phun xịt thuốc; tắm rửa thật sạch bằng xà phòng sau khi phun xịt thuốc; khi vòi phun bị nghẹt không dùng miệng để hút; nghỉ ngơi xen kẽ trong lúc làm việc, không phun xịt liên tục quá hai giờ.
Trong quá trình lao động, công tác có tiếp xúc với hóa chất độc hại thì người đi phun hoặc tẩm hóa chất phải đội mũ, mang khẩu trang, đi ủng, mang găng tay và
mặc quần áo bảo hộ lao động. Thời gian lao động được rút ngắn từ 1 – 2 giờ để tắm, giặt quần áo và rửa, bảo quản dụng cụ. Không
ăn uống, hút thuốc lá khi đang làm việc có tiếp xúc với thuốc trừ sâu. Khi phun hay tẩm hóa chất, gia đình phải dọn dẹp, che chắn các dụng cụ nấu nướng, đựng
thức ăn. Khi phun hóa chất ở trong nhà, tất cà mọi người phải ra ngoài, sau từ 10 – 15 phút mới được vào nhà. Một số loại hóa chất thuốc trừ sâu hiện nay sử dụng để phun vào tường vách nếu sau khi phun người để lưng trần dựa vào thì sẽ bị nóng rát nên cẩn thận không được tiếp xúc với về mặt phun. Khi bị bám dính hóa chất vào tay, chân. mặt… cẩn rửa ngay bằng xà phòng và nước sạch.
Xử trí khẩn cấp ngộ độc thuốc trừ sâu
Mới đây, một đôi bạn trẻ đang yêu dại dột cùng rủ nhau uống thuốc trừ sâu tự tử. Khi phát hiện, việc xử lý không kịp thời dẫn đến kết quả một người chết và người còn lại cũng chịu ảnh hưởng nặng nề cả thể xác lẫn tinh thần.
Triệu chứng nhiễm độc hóa chất thuốc trừ sâu thường được biểu hiện dấu hiệu cấp tính qua đường da và đường tiêu hóa. Thực tế ghi nhận dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào loại hóa chất gây ngộ độc và đôi khi có thể nhầm lẫn đối với một số bệnh khác trên lâm sàng.
Dấu hiệu ngộ độc thuốc trừ sâu
Khi bị ngộ độc thuốc trừ sâu, cơ thể có những dấu hiệu đặc trưng như tình trạng
sức khỏe chung rất yếu và rất khó chịu. Da bị kích thích, có cảm giác bỏng, rát, toát mồ hôi nhiều, da xạm tái. Mắt bị ngứa, cũng có cảm giác bỏng, rát, chảy nước mắt, nhìn mờ, đồng tử mắt bị co lại hay giãn ra. Hệ thống tiêu hóa bị ảnh hưởng với cảm giác bỏng rát ở miệng và họng, tiết nước bọt nhiều, nôn, mửa, đau bụng và tiêu chảy. Hệ thần kinh bị tác động với triệu chứng nhức đầu, chóng mặt, rối loạn tâm thần, co giật, choáng váng, nói líu lưỡi, không có ý thức. Hệ hô hấp cũng biểu hiện triệu chứng ho, tức ngực, khó thở và thở khò khè…
Khi đối diện với nạn nhân nghi ngờ bị ngộ độc thuốc trừ sâu, cần khai thác thêm các thông tin có liên quan từ người nhà cung cấp như nạn nhân có làm việc và tiếp xúc với thuốc trừ sâu không? Các dấu hiệu bị nhiễm độc xảy ra như thế nào? Có biết chính xác loại hóa chất thuốc trừ sâu nào nạn nhân dùng phun trong nông nghiệp, uống nhầm hay sử dụng để tự tử? Lượng thuốc trừ sâu uống vào người nhiều hay ít? Nạn nhân uống thuốc trừ sâu từ thời gian nào? Ngoài ra, cần xem xét kỹ các thông tin ghi nhận được trên bao bì, dụng cụ dùng để phun và nhãn, mác hóa chất thuốc trừ sâu.
Xử trí sơ cấp cứu ngộ độc
Trong trường hợp nạn nhân ngộ độc nặng thuốc trừ sâu có thể bị ngừng thở, vì vậy phải khẩn trương tiến hành phương pháp hô hấp nhân tạo. Phải xem xét thật kỹ trước khi thực hiện, nếu thấy nạn nhân không uống thuốc trừ sâu nhưng bị nhiễm độc qua đường khác thì có thể hô hấp nhân tạo bằng thổi miệng. Đặt nạn nhân nằm ngửa với tư thế ngửa cổ và một tay giữ sau gáy. Một tay khác đặt lên trán và dùng ngón tay cái, ngón tay trỏ giữ mũi không cho không khí thoát ra. Đặt miệng áp sát và thổi mạnh vào miệng của nạn nhân. Phải thổi hơi đủ mạnh vào miệng nạn nhân để làm phồng được phổi, khi thổi hơi phải nhìn vào ngực nạn nhân để xem phổi có phồng lên hay không. Nếu phục hồi được hô hấp thì thấy ngực thở phồng lên, khi đó không cần thổi nữa mà để nạn nhân tự thở ra. Thổi hơi mạnh tiếp tục thêm một lần nữa, cứ như vậy thực hiện từ 10 – 12 lần trong một phút, mỗi lần thổi trong vòng 5 giây.
Việc hô hấp nhân tạo cần phải thực hiện kiên trì cho đến khi cứu sống được nạn nhân. Nếu phát hiện nạn nhân có uống thuốc trừ sâu thì phương pháp hô hấp nhân tạo bằng thổi hơi qua miệng không được sử dụng vì sẽ gây nguy hiểm cho người sơ cấp cứu, trường hợp này phải hô hấp nhân tạo bằng máy thở hỗ trợ.
Nếu gặp trường hợp hóa chất thuốc trừ sâu bám dính vào vào da và mắt, cần phải rửa ngay mắt bằng một lượng nước sạch nhiều trong thời gian 5 phút. Cởi ngay quần áo thấm ướt hóa chất đang mặc trên người và chuyển ngay nạn nhân ra khỏi nơi bị nhiễm độc. Cần tắm cho nạn nhân bằng cách dội nước sạch và xà phòng trong vòng 10 phút. Nếu không có sẵn nguồn nước tại chỗ, cần lau da bằng quần áo và giấy lau để làm sạch hóa chất thuốc trừ sâu bám dính.
Cần chú ý không nên kích thích làm cho nạn nhân nôn mửa trừ khi biết đích xác nạn nhân có uống loại hóa chất thuốc trừ sâu dạng độc tính cao và chưa cho uống thuốc chống độc vội khi chưa chẩn đoán xác định được. Không nên cho nạn nhân nôn mửa khi uống phải dạng hóa chất dầu phụ hoặc các sản phẩm pha như dầu diezel, dầu hỏa vì có thể gây ra hiện tượng xông hơi của hóa chất qua chất nôn mửa và điều này có thể làm tăng độ nguy hiểm nhiễm độc nhiều hơn nhiễm độc chỉ đơn thuần qua đường tiêu hóa. Cần xem kỹ nhãn, mác của sản phẩm để đánh giá hóa chất có độ độc tính cao. Chú ý chỉ nên kích thích cho nôn mửa nếu nạn nhân còn tỉnh táo. Cần để nạn nhân ở tư thế đứng hay ngồi và móc họng cho nạn nhân nôn mửa. Sau đó, bất kỳ nạn nhân có nôn mửa hay không nôn mửa đều cho uống than hoạt với nửa cốc nước sạch và lặp lại cho đến khi có thể cho uống thuốc chống độc được.
Nạn nhân sau khi được sơ cấp cứu cần chuyển ngay đến bệnh viện nơi gần nhất. Mức độ
điều trị nạn nhân bị nhiễm độc thuốc trừ sâu phải tuân theo hướng dẫn quy định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đồng thời danh
sách các độc chất cần được thông báo cụ thể đến các cơ sở y tế
Xử trí điều trị
Khi chuyển đến bệnh viện hay cơ sở y tế, cần giữ cho nạn nhân ở tư thế nằm nghỉ vì mỗi khi bị nhiễm độc hóa chất thuốc trừ sâu loại phosphore hữu cơ hay carbamate thì thường xảy ra tình trạng xấu khi di chuyển. Phải đặt nạn nhân nằm với tư thế đầu dốc. Nếu nạn nhân hôn mê thì đẩy mặt ngửa ra với động tác đẩy cằm ra, kéo trán vào nhằm tạo nên sự thoáng khí ở đường thở. Cần đắp chăn ấm nếu nạn nhân cảm thấy lạnh và làm mát bằng cách chườm nước lạnh nếu mồ hôi ra nhiều. Chú ý khi nạn nhân nôn mửa nên thận trọng vì họ có thể hít chất nôn mửa vào đường hô hấp. Khi nạn nhân có hiện tượng co giật nên dùng vật cản đệm vào răng để phòng chấn thương miệng, lưỡi. Không cho phép nạn nhân hút thuốc và
uống rượu trong thời gian điều trị. Không cho nạn nhân uống sữa, chỉ cho uống nước sạch, nước đun sôi để nguội.
Blogsudo Tổng Hợp