Đi tiểu nhiều lần có phải bệnh thận?

Thưa bác sĩ, em năm nay 24 tuổi. 3 tháng nay em cứ đi tiểu thường xuyên 30 phút một lần. Xin hỏi đó là triệu chứng bệnh gì? Hiện tại em đang uống thuốc bổ thận, như thế có đúng không? (Khatran).

Chào bạn,

Trước tiên, tôi xin làm rõ một số ý sau, việc tự trả lời các ý này sẽ giúp bạn hiểu hơn về tình huống đi tiểu nhiều lần của mình:

Nhìn chung, lượng nước tiểu sẽ phụ thuộc vào lượng nước nhập, tổng lượng xuất sẽ xấp xỉ bằng tổng lượng nhập. Nước nhập bao gồm nước uống, nước giải khát như nước ngọt, bia rượu nước có trong thức ăn… Nước xuất ra khỏi cơ thể bao gồm mồ hôi, nước bọt, nước mắt, nước tiểu, nước trong phân… Trong đó, nhiều nhất là nước tiểu, kế đến là mồ hôi, nước bọt.

Trong một số tình huống, nước xuất có thể gia tăng như khi uống các chất lợi tiểu (bia rượu, trà, cà phê, thuốc lợi niệu), và có thể giảm khi bị các bệnh lý gây mất nước như tiêu chảy, nôn ói…

Thận sẽ đóng vai trò quan trọng giúp cân bằng lượng nước cho cơ thể, đảm bảo không thừa và không thiếu, thông qua việc tăng giảm lượng nước tiểu của chúng ta. Ví dụ, nếu đổ mồ hôi nhiều, hay tiêu chảy mất nước nhiều, thận sẽ ưu tiên giữ lại nước, và ngược lại, nếu uống nhiều nước, thận sẽ tăng lọc để thải bớt nước ra khỏi cơ thể.

Do vậy, trước một trường hợp khai báo có đi tiểu nhiều lần, câu hỏi đặt ra là: Tổng lượng nước xuất nhập là bao nhiêu?

Bình thường, mỗi ngày một người sẽ tiểu từ 1,2 đến 1,7 lít nếu là nam giới và từ 1,1 đến 1,5 lít nếu là nữ. Tiểu nhiều là khi tiểu trên 2 lít với điều kiện nghỉ ngơi trên giường, lượng nước nhập trong 24 giờ không nhiều quá (trung bình khoảng 1,5 đến 2 lít), không dùng thuốc lợi tiểu, ăn uống bình thường.

Tiểu nhiều có thể do sinh lý như uống nhiều nước, uống các chất lợi tiểu, do các thuốc lợi tiểu ở thận (thuốc trợ tim, thuốc huyết áp) cũng có thể do bệnh lý như viêm nhiễm ở thận, bệnh thận mãn, đái tháo đường, đái tháo nhạt…

Tiểu dắt hay tiểu rắt là tình trạng đi tiểu nhiều lần trong một ngày, mỗi lần lượng nước tiểu rất ít, có khi chỉ vài giọt. Người bệnh mới đi tiểu xong lại có cảm giác mắc tiểu, khi đi tiểu lại thấy khó đi. Tiểu nhiều lần thì số lần đi tiểu tăng nhưng số lượng nước tiểu mỗi lần là bình thường hay nhiều, người bệnh rất dễ đi tiểu.

Bình thường, một người đi tiểu khoảng 4 đến 8 lần một ngày, mỗi lần khoảng 250-300ml nước “xả ra”. Khi lượng nước tiểu tích ở ngưỡng này, bàng quang đầy sẽ cho cảm giác mắc tiểu và dẫn đến phản xạ mở cơ vòng để giải phóng nước tiểu.

Trường hợp tiểu rắt do bàng quang có tổn thương, nhất là ở vùng cổ bàng quang, khối cơ vòng sẽ bị kích thích dù với một lượng nước rất ít nên gây ra tình trạng đi tiểu rắt. Các bệnh lý liên quan thường là do viêm nhiễm vùng đường tiểu dưới, từ bàng quang, niệu đạo, tiền liệt tuyến… vì vậy, tiểu rắt thường kèm với triệu chứng tiểu buốt. Người bệnh tiểu rắt thường bị buộc phải thức dậy đi tiểu nhiều lần trong đêm.

Trường hợp tiểu nhiều lần với lượng bình thường hoặc tăng lên có thể gặp với người bị bệnh tiểu đường (hay còn gọi là đái tháo đường), hay đái tháo nhạt. Lúc này nguyên nhân do thận tăng bài tiết nước tiểu trong các bệnh lý đó.

Như vậy, quan sát số lần đi tiểu và lượng nước tiểu mỗi lần sẽ giúp ta xác minh triệu chứng này.

Tình huống mà bạn đưa ra chưa đủ thông tin để xác định đây có thực sự là bệnh lý hay vẫn nằm trong giới hạn bình thường, vì thậm chí stress cũng gây rối loạn đi tiểu. Tuy nhiên, việc tăng số lần đi tiểu như bạn mô tả cũng là một biểu hiện đáng quan tâm. Bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết. Tổng phân tích nước tiểu, siêu âm bụng, xét nghiệm chức năng thận là những xét nghiệm thường quy, đơn giản, rẻ tiền và hiệu quả trong việc đánh giá chung về sức khoẻ của hệ bài niệu.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ