Nên dùng nước đóng chai còn nguyên nắp, uống bằng ống hút thay vì đổ ra ly nếu không chắc ly đã được rửa sạch, nên ngậm miệng và không nuốt nước đang tắm.
Đặc điểm hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh đầy đủ trong khi nhu cầu dinh dưỡng rất cao nên trẻ là đối tượng hay bị tiêu chảy. Bác sĩ Hoàng Lê Phúc, Trưởng khoa Tiêu hóa Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) đưa ra các lời khuyên nhằm phòng ngừa tiêu chảy đúng cách ở trẻ:
Cắt đứt đường lây truyền
Gọi là tiêu chảy khi trẻ đi tiêu trên 3 lần trong ngày, ra phân lỏng hoặc toàn nước. Tiêu chảy gồm 2 loại: tiêu chảy cấp tính gọi tắt là tiêu chảy cấp. Xảy ra đột ngột kéo dài vài ngày đến hàng tuần nhưng không quá 2 tuần. Tiêu chảy mạn tính là có ngày tiêu chảy nhiều có ngày ít kéo dài trên 2 tuần. Nguyên nhân chính là do ăn uống thiếu vệ sinh, thức ăn ôi thiu không được nấu chín kỹ hoặc để ruồi nhặng bâu đậu gây nhiễm khuẩn, bàn tay bẩn không rửa sạch trước khi cầm thức ăn. Vi khuẩn, virut sẽ theo đó tới ruột và ở đây chúng sinh sôi nảy nở rất nhanh và bài tiết các chất độc. Lúc này cơ thể sẽ phản ứng lại ngay bằng cách huy động nhiều nước vào ruột để hoà tan các virut, vi khuẩn và các chất độc do chúng sinh ra, đồng thời ruột co bóp mạnh để thải nước đó mang theo virut, vi khuẩn và các chất độc ra ngoài cơ thể, điều đó sinh ra tiêu chảy.
Gọi là tiêu chảy khi trẻ đi tiêu trên 3 lần trong ngày, ra phân lỏng hoặc toàn nước. Tiêu chảy gồm 2 loại: tiêu chảy cấp tính gọi tắt là tiêu chảy cấp. Xảy ra đột ngột kéo dài vài ngày đến hàng tuần nhưng không quá 2 tuần. Tiêu chảy mạn tính là có ngày tiêu chảy nhiều có ngày ít kéo dài trên 2 tuần. Nguyên nhân chính là do ăn uống thiếu vệ sinh, thức ăn ôi thiu không được nấu chín kỹ hoặc để ruồi nhặng bâu đậu gây nhiễm khuẩn, bàn tay bẩn không rửa sạch trước khi cầm thức ăn. Vi khuẩn, virut sẽ theo đó tới ruột và ở đây chúng sinh sôi nảy nở rất nhanh và bài tiết các chất độc. Lúc này cơ thể sẽ phản ứng lại ngay bằng cách huy động nhiều nước vào ruột để hoà tan các virut, vi khuẩn và các chất độc do chúng sinh ra, đồng thời ruột co bóp mạnh để thải nước đó mang theo virut, vi khuẩn và các chất độc ra ngoài cơ thể, điều đó sinh ra tiêu chảy.
Bé tiêu chảy là do các loại virus, vi trùng, ký sinh trùng hoặc độc tố của vi trùng. Các tác nhân xấu này lây truyền bệnh cho trẻ theo một cách thoạt nghe thì khá dễ hiểu và đơn giản nhất là qua đường phân – miệng, nhưng để cắt đứt được lây truyền này là không phải dễ.
Cần hướng dẫn trẻ thực hiện các biện pháp vệ sinh nhằm phòng ngừa tiêu chảy. Ảnh minh họa: babyology.
Người bị tiêu chảy thải ra một lượng lớn tác nhân gây bệnh. Các tác nhân xấu này đi vào cơ thể trẻ theo các con đường sau.
– Lây nhiễm vào thực phẩm, nước uống. Nếu không thực hiện nghiêm ngặt nguyên tắc ăn chín uống sôi thì trẻ sẽ khó lòng thoát được bệnh.
– Nhiễm bẩn sàn nhà, sân chơi, đồ chơi, vật dụng xung quanh trẻ và do thói quen ngậm tay, mút tay, cắn móng tay, ngậm đồ chơi…, trẻ đã vô tình đưa tác nhân gây bệnh vào cơ thể. Ngay cả người lớn cũng tiếp tay gây bệnh nếu chỉ chú ý rửa tay sau khi thay tã, làm vệ sinh cho trẻ, sau khi đi tiêu, trước khi chế biến thức ăn mà quên rửa tay.
– Dùng nước sạch, chỉ cần đun sôi nước là đủ, không cần phải đun quá lâu. Chỉ uống nước rõ nguồn gốc và đáng tin cậy nếu không thể đun sôi nước. Đậy nắp bình nước. Cẩn thận khi dùng nước đá vì các vi khuẩn có hại không chết khi bị lạnh. Ngay cả pha thêm nước đá để làm nguội nước đun sôi cũng có thể làm nhiễm bẩn nước trở lại.
Nên dùng nước đóng chai còn nguyên nắp và dùng ống hút thay vì đổ ra ly nếu không chắc ly đã được rửa sạch. Dùng nguồn nước sạch chải răng cho trẻ. Khi tắm nên khuyên trẻ ngậm miệng và không nuốt nước đang tắm.
– Ăn thức ăn nấu chín và không để quá lâu. Cần hâm kỹ thức ăn nấu chín và không để quá lâu. Chỉ cho bé ăn trái cây khi chính tay bạn bóc vỏ và ăn ngay.
– Rửa tay với xà phòng và nước sạch. Các thời điểm cần phải rửa tay là trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn hay cho trẻ ăn, sau khi thay tã, làm vệ sinh cho trẻ, sau khi đi vệ sinh.
– Một điểm lưu ý nữa là các khóa vòi nước và tay nắm cửa phòng vệ sinh đã có thể bị ai đó vô tình làm nhiễm bẩn. Đây là các vật trung gian lây bệnh dễ bị bỏ qua nhất và nếu không lưu ý bàn tay chúng ta có thể bị nhiễm bẩn lại sau khi rửa tay sạch sẽ.
Tăng sức đề kháng cho trẻ
Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi và bú mẹ càng lâu càng tốt.
Uống vitamin A định kỳ theo hẹn của nhân viên y tế.
Chủng ngừa sởi.
Uống văcxin ngừa rotavirus.
Tiêu chảy là bệnh xảy ra quanh năm và mọi người đều có thể mắc nhưng trẻ em là đối tượng dễ bị bệnh hơn. Khi bị tiêu chảy, trẻ có nhiều nguy cơ suy dinh dưỡng thậm chí tử vong nếu không được chăm sóc và điều trị đúng. Tuy nhiên, qua tiếp xúc với các bà mẹ đưa trẻ đi khám, vẫn còn nhiều người chưa hiểu rõ về căn bệnh này: nguyên nhân do đâu, có thể làm gì để phòng ngừa cũng như xử trí thế nào khi trẻ bị tiêu chảy.
Khi trẻ bị tiêu chảy cần cho trẻ dùng thức ăn dễ tiêu: cháo thịt nạc, thịt gà nấu với cà rốt, khoai tây.
Có thể tử vong do tiêu chảy mất nước
Nếu không được bù nước và điện giải cơ thể sẽ lâm vào tình trạng mất nước và điện. Các công trình nghiên cứu về bệnh tiêu chảy đã chứng minh có tới 70% số tử vong là do mất nước. Số còn lại do các nguyên nhân nhiễm độc, viêm phổi… Ngoài ra, trẻ tiêu chảy dễ có nguy cơ suy dinh dưỡng, vì trong khi tiêu chảy các chất dinh dưỡng không được cung cấp đầy đủ do trẻ chán ăn, hơn nữa do gia đình thường mắc sai lầm là không cho trẻ ăn vì sợ ăn vào sẽ tăng tiêu chảy. Hậu quả khi trẻ khỏi bệnh tiêu chảy thì lại bị suy dinh dưỡng
Nhận biết trẻ bị mất nước do tiêu chảy: có 3 mức độ
Mất nước nhẹ: trẻ khát nước và đòi uống. Ở trẻ nhỏ chưa biết nói chỉ biết quấy khóc chỉ khi cho uống nước đủ mới hết khóc.
Mất nước vừa: ngoài khát nước trẻ có biểu hiện khô mắt, niêm mạc môi, miệng khô, da nhăn nheo. Các trẻ nhỏ có thể thóp lõm xuống, mắt trũng lại, ngủ mắt nhắm không kín, trẻ khóc không có nước mắt, nước dãi…
Mất nước nặng: ngoài các triệu chứng trên sẽ thấy trẻ có dấu hiệu đặc biệt về thần kinh như lừ đừ, có khi vật vã hoặc li bì hôn mê hoặc có những cơn co giật.
Chăm sóc tại nhà thế nào?
Những trẻ mất nước nhẹ có thể điều trị tại nhà. Trẻ mất nước vừa thì tuỳ theo tình trạng chung của trẻ có thể được chữa tại nhà có hướng dẫn của thầy thuốc hoặc nhập viện điều trị. Những trẻ mất nước nặng nhất thiết phải nhập viện điều trị.
Những việc cần làm khi trẻ bị tiêu chảy:
Ngay khi trẻ bị tiêu chảy cần cho trẻ uống bù nước tốt nhất là uống oresol (nhớ pha theo đúng chỉ định trên bao bì, 1 gói pha trong đúng 1 lít nước đun sôi để nguội hoặc loại gói nhỏ thì pha đúng 200ml). Cho trẻ uống từ từ từng muỗng một uống cho tới khi hết khát. Nếu trong 24 giờ không uống hết lít dung dịch đã pha thì đổ đi pha khác vì dung dịch đã pha sẽ hỏng; Tiếp tục cho trẻ ăn và bú bình thường (nếu trẻ còn bú) chú ý dùng thức ăn dễ tiêu: cháo thịt nạc, thịt gà nấu với cà rốt, khoai tây. Nếu trẻ dùng sữa hộp thì nên pha loãng gấp đôi mức bình thường
Những sai lầm cần tránh:
Một số bà mẹ sai lầm là khi trẻ tiêu chảy lại không cho trẻ ăn đầy đủ và không cho uống nước vì sợ làm tiêu chảy tăng dẫn đến trẻ tiêu chảy đã mất nước lại càng mất nước trầm trọng càng nguy hiểm hơn; Sai lầm thứ hai là tự ý dùng thuốc kháng sinh. Ngày nay, các công trình nghiên cứu về tiêu chảy chứng minh rằng trong khi trẻ tiêu chảy, cơ thể vẫn hấp thu được nước theo đường uống và hấp thu được tới 60% các thức ăn đưa vào theo đường tiêu hoá. Hơn nữa phần lớn nguyên nhân tiêu chảy do virut nên dùng kháng sinh hoàn toàn vô ích mà còn làm trẻ mệt thêm. Vì vậy, chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.
Vậy khi nào cần truyền dịch: trẻ mất nước vừa nhưng không uống được, uống vào lại nôn và những trẻ mất nước nặng nhất thiết phải truyền dịch để bù nước và điện giải. Tuy nhiên, việc truyền dịch phải được tiến hành tại cơ sở y tế do bác sĩ thăm khám chỉ định và theo dõi để tránh các tai biến có thể gặp khi đang truyền.
(Blogsudo Tổng Hợp)
