Phòng và điều trị bệnh tai xanh – PRRS hiệu quả

Hình ảnh heo bị tai xanh ở các giai đoạn

1. Hiểu biết chung về bệnh

1.1 Khái niệm: 

Bệnh tai xanh còn gọi là hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp (PRRS), là một bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh ở lợn. Bệnh do một loại vi rút gây ra. Đặc trưng của bệnh là hiện tượng xảy thai ở lợn nái chửa hoặc triệu chứng bệnh đường hô hấp, đặc biệt là ở lợn con cai sữa

1.2 Biểu hiện, triệu chứng bệnh: 

Virus gây ra biểu hiện lâm sàng ở 2 trạng thái sinh sản và hô hấp.

Hình ảnh heo nái sẩy thai và tai heo xanh tím

1.3 Cách phát hiện bệnh:

• Lợn sốt cao trên 40oC.

• Khó thở.

• Có những vết bầm, thâm tím trên da, tai tím xanh.

• Lợn ở các lứa tuổi khác nhau đều có thể mắc bệnh.

1.4  Bệnh tích bệnh PRRS

Heo con bị sưng phù mặt và có dử mắt

Có hiện tượng viêm phổi dính sườn khi virus PRRS kết hợp với Hemophilus sp

1.5 Phòng bệnh:

1.6 Điều trị:

1.6.1 Phác đồi điều trị bệnh tai xanh ở lợn sau cai sữa, lợn vỗ béo, lợn nuôi làm giống, lợn nái không chửa và lợn đực giống:

1.6.2 Phác đồ điều trị bệnh tai xanh ở lợn con theo mẹ:

1.6.3 Phác đồ điều trị bệnh ghép tai xanh ở lợn:

2. Kinh nghiệm khống chế bệnh tai xanh ở lợn

2.1 Đối với vùng có nguy cơ xảy ra dịch:

• Thực hiện việc “Cấm trại”: nghĩa là trong thời gian dịch, tất cả người lao động làm việc trong trại phải ở luôn tại đơn vị. Nếu có việc ra ngoài, trước khi vào làm việc trong trại cần ở cách ly 2 ngày tại khu tập thể. Không mua thịt lợn ngoài chợ về ăn.

• Không cho bất kỳ phương tiện nào đi thẳng vào khu vực chăn nuôi. Phải sát trùng tiêu độc kỹ trước khi vào khu vực làm việc.

• Tiến hành tiêm phòng vắc-xin tai xanh cho đàn lợn, ngoài ra cần tiêm phòng đầy đủ các loại vắc-xin  dịch tả, phó thương hàn, tụ dấu, suyễn lợn…

• Sát trùng tiêu độc chuồng trại triệt để.

• Cán bộ kỹ thuật làm việc trong trại không được đi điều trị bên ngoài.

• Nâng cao sức đề kháng cho đàn lợn bằng cách dùng các loại thuốc trợ sức trợ lực như bcomlex, vitamin và hạn chế bệnh cơ hội bằng cách dùng các thuốc kháng sinh theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Kết hợp cho lợn ăn hoặc uống các men tiêu hóa để tăng cường khả năng tiêu hóa, hấp thu thức ăn.

2.2 Khi dịch bệnh xảy ra:

• Nên hủy ngay những con ốm đầu tiên, con ốm nặng. Lợn con theo mẹ, lợn mới cai sữa điều trị không hiệu quả nên tiêu hủy.

• Tiến hành sát trùng, tiêu độc toàn bộ khu vực chăn nuôi bằng các loại thuốc sát trùng như: Cloramin T, BKA…

• Điều trị cho lợn ốm: để điều trị cho lợn ốm và khống chế dịch một cách hiệu quả, việc điều trị cần đạt các mục tiêu cơ bản sau đây:

• Tiến hành hạ sốt, giảm đau cho lợn bệnh bằng cách cho uống hoặc tiêm thuốc hạ sốt (anagin, paracetamol…) trong suốt thời gian lợn ốm.

• Thời tiết oi bức có thể làm ướt nền chuồng, nhưng không được dội nước thẳng lên lợn ốm.

• Dùng các chất điện giải, vitamin cho lợn uống hoặc ăn liên tục 5 – 7 ngày. Có thể truyền các loại dịch điện giải vitamin của thú y hoặc nhân y qua ven tai, tĩnh mạch bụng hoặc tiêm thẳng vào phúc mạc. Vị trí tiêm phúc mạc ở phần da mỏng hông đói, dùng tay kéo phần da lên liên tục trong suốt quá trình tiêm. Có thể tiêm 100 – 200ml/lần. Thường chỉ tiêm phúc mạc những nái yếu, còn lại cố gắng đuổi lợn vận động để chúng tự uống là tốt nhất.

• Nếu đàn lợn có triệu chứng của bệnh đường tiêu hóa, cho cả đàn lợn ăn/uống kháng sinh liên tục 3 – 5 ngày.

• Nếu đàn lợn có triệu chứng của bệnh đường hô hấp cho cả đàn ăn/uống kháng sinh liên tục 5 – 7 ngày.

• Đối với con ốm nặng, ngoài việc cho ăn/uống cần tiến hành tiêm kháng sinh liên tục 3 – 4 ngày để diệt vi khuẩn bội nhiễm.

• Ngoài thuốc kháng sinh cần tiêm thêm thuốc trợ lực, thuốc làm giảm ho, thông thở, thuốc kháng viêm để giảm viêm phổi, phù não…

• Tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng tốt (cho ăn thức ăn dễ tiêu hóa, giãn mật độ, đuổi lợn vận động, làm mát chuồng nuôi, vệ sinh sạch sẽ…).

• Đây là bệnh do virut gây ra nên việc dùng kháng sinh là nhằm mục đích khống chế vi khuẩn bội nhiễm, bệnh kế phát. Do đó không nên lạm dụng kháng sinh, chỉ cần điều trị đủ liệu trình theo khuyến cáo. Để giúp lợn bệnh mau hồi phục cần tích cực dùng thuốc hạ sốt, thuốc bổ và tăng cường các biện pháp chăm sóc nuôi dưỡng để nâng cao sức đề kháng cho con vật.

• Nái chửa dễ sẩy thai không giữ được, cứu con mẹ là chủ yếu. Nếu bào thai chết gây sẩy thai bằng cách tiêm F2-propharm với liều 2ml/nái, một mũi duy nhất.

• Trong vùng dịch nếu lợn động dục bỏ qua một chu kỳ phối để bảo đảm  an toàn cho nái sinh sản.

2.3 Phòng bệnh:

3. Giải pháp hiệu quả hạn chế tình trạng lợn chết do bệnh tai xanh ở tỉnh Nam Định

• Bệnh tai xanh là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đối với đàn lợn. Nguyên lý gây bệnh của tai xanh là mặc dù tấn công vào hệ thống miễn dịch của cơ thể lợn nhưng chỉ gây tỷ lệ lợn chết từ 1-5%. Tuy nhiên, nguy hiểm hơn là loại vi rút này chính là tác nhân châm ngòi cho các vi khuẩn khác kế phát làm cho bệnh nặng thêm, lây lan nhanh ra diện rộng, dẫn đến tỉ lệ tử vong cao nếu không có cơ chế ngăn chặn kịp thời.

• Qua kinh nghiệm và quá trình trực tiếp xử lý nhiều ổ dịch trên địa bàn tỉnh Nam Định, ông Lã Viết Hiển – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thú y tỉnh Nam Định cùng các cộng sự đã tìm ra cơ chế gây chết lợn hàng loạt là do vi khuẩn gây viêm phổi dính sườn Actinobacillus Pleuropneumoniae. Từ đó, ông đã nghiên cứu và đưa ra giải pháp “Khống chế vi khuẩn viêm phổi dính sườn hạn chế lợn chết hàng loạt trong bệnh tai xanh” mang lại hiệu quả rất cao.

• Thông thường lợn mắc bệnh truyền nhiễm từ 2 nguyên nhân chính là do vi khuẩn và vi rút gây bệnh. Hiện nay, một số công ty thuốc thú y có đưa ra quy trình điều trị nhưng chưa có tính thuyết phục và hiệu quả điều trị chưa cao. Giải pháp “Khống chế vi khuẩn viêm phổi dính sườn hạn chế lợn chết hàng loạt trong bệnh tai xanh” của ông Lã Viết Hiển là giải pháp mới, có tính sáng tạo rõ rệt, dễ hiểu, có tính thuyết phục và kết quả điều trị cao khi được áp dụng trên địa bàn tỉnh Nam Định.

• Trước đây, khi dịch bệnh tai xanh bùng phát, các cán bộ thú y gặp rất nhiều khó khăn trong việc điều trị lợn ốm hàng loạt. Mặc dù thời gian điều trị kéo dài từ 10 – 15 ngày song kết quả là lợn không khỏi bệnh mà sau đó chết trong tình trạng cơ thể suy hô hấp do viêm phổi dính sườn. Trước tình trạng đó, các hộ chăn nuôi hoang mang đã tìm cách bán chạy lợn ốm làm cho dịch bệnh ngày càng phát tán trên diện rộng. Giải pháp khống chế vi khuẩn gây viêm phổi dính sườn đã hạn chế hàng loạt lợn chết trong bệnh tai xanh đồng thời đã tìm ra nguyên nhân gây chết lợn giúp các cán bộ thú y lựa chọn được các loại kháng sinh theo chỉ định và điều trị bệnh tai xanh trên đàn lợn kịp thời. Ưu điểm của giải pháp là thời gian điều trị ngắn (chỉ trong vòng 3 ngày) lợn đã khỏi bệnh, trở lại ăn uống bình thường, giúp hộ chăn nuôi yên tâm sản xuất, dịch bệnh không phát tán tràn lan.

• Theo ông Lã Viết Hiển, nguyên tắc quan trọng trong việc điều trị lợn tai xanh là phải phát hiện sớm lợn bị bệnh và điều trị khi lợn mới bỏ ăn từ 1 – 2 ngày. Việc phát hiện sớm giúp cho tỉ lệ điều trị khỏi bệnh lên tới 90 – 100%. Ngoài ra phải tuân thủ việc dùng đúng chủng loại kháng sinh theo chỉ định. Quy trình điều trị liên tục trong 3 ngày, mỗi ngày tiêm 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều bằng 2 loại kháng sinh theo liều lượng chỉ dẫn là Flo-Doxin có tác dụng diệt các loại vi khuẩn và Lincomycin có tác dụng ngăn chặn các chứng viêm ở thời kỳ tiền viêm và các hiện tượng viêm dính, trong đó có viêm phổi dính sườn. Mỗi lần điều trị kháng sinh phải kết hợp với thuốc hạ sốt và điện giải để tăng thải độc tố và tăng sức đề kháng cho lợn. Tuy nhiên, không được lạm dụng thuốc kháng sinh để điều trị kéo dài, chỉ dùng kháng sinh điều trị trong 3 ngày còn những ngày sau có thể dùng các thuốc bổ để nâng cao thể trạng cho lợn.

• Giải pháp “Khống chế vi khuẩn viêm phổi dính sườn hạn chế lợn chết hàng loạt trong bệnh tai xanh” đã được xây dựng, thử nghiệm mang lại hiệu quả cao trên địa bàn tỉnh Nam Định.Hhông chỉ được áp dụng rộng rãi trong mạng lưới thú y, giải pháp còn giúp các chủ gia trại, trang trại chủ động bảo vệ đàn lợn không bị thiệt hại khi dịch bệnh bùng phát. Ngoài khống chế dịch bệnh giúp người chăn nuôi ổn định sản xuất, giải pháp còn có làm lợi cho nhà nước khá lớn. Giá thành điều trị 1 ca bệnh cho một con lợn có trọng lượng khoảng 50kg khỏi bệnh trong thời gian điều trị 3 ngày là 93.000 đồng. Trong khi nếu không được điều trị, lợn chết phải đem đi tiêu huỷ trong thời điểm người dân được hỗ trợ 26.000 đồng/kg thì sẽ tốn 1.300.000 đồng/con. So sánh giá trị giữa điều trị khỏi lợn với giá hỗ trợ tiêu huỷ lợn chết là 7,2%. Như vậy, nếu lợn được điều trị khỏi bệnh, nhà nước sẽ không phải trích một khoản ngân sách lớn để hỗ trợ tiêu huỷ lợn chết. Ngoài ra, sau khi được tập huấn giải pháp, các cán bộ thú y chủ động, tích cực phát hiện, điều trị khống chế dịch trong phạm vi hộ, thôn, xóm giúp các hộ chăn nuôi yên tâm không bán chạy gia súc ốm, gây tình trạng dịch phát tán ra diện rộng. Hoạt động chăn nuôi tiếp tục phát triển và việc không phải tiêu huỷ gia súc chết cũng giúp cho môi trường không bị ô nhiễm. Nội dung giải pháp lại dễ hiểu, dễ tiếp thu, áp dụng rộng rãi cho mọi đối tượng chăn nuôi. Các cán bộ thú y cơ sở đều có thể áp dụng giải pháp để chủ động phát hiện và điều trị đàn lợn ở địa phương mình.